Plastik Enjeksiyon Seviye 3 MYK Belgesi Çalışma Kitapçığı
A1
Bölüm 1: Güvenlik, Çevre ve Kalite Standartları
Plastik enjeksiyon üretim süreci, yüksek sıcaklıklar, basınçlar ve hareketli makineleri içerir. Bu nedenle, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak hayati önem taşır. Aynı zamanda, plastik atıkların doğru yönetimi ve ürün kalitesinin sürekliliği, bu mesleğin temel unsurlarıdır.
Öğrenme Kazanımı 1: İş sağlığı ve güvenliği ile çevre koruma önlemlerini açıklar.
- 1.1: İş sağlığı ve güvenliği konusundaki yasal ve işyerine ait kuralları tanımlar. Yasal olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmeliklere uymak zorunludur. İşyerinize özel kurallar olarak, makinelerin kilitleme/etiketleme (LOTO) prosedürlerini, çalışma saatleri ve vardiya düzenlemelerini ve operatör yetkilendirme prosedürlerini bilmelisiniz.
- 1.2: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili risk etmenlerini azaltmayı açıklar.
- Makine Tehlikeleri: Makinelerdeki hareketli parçalara, robot kollarının hareket alanına ve sıkışma riskine karşı dikkatli olun. Makinenin güvenlik kapakları ve sensörleri asla devre dışı bırakılmamalıdır.
- Yüksek Sıcaklık ve Basınç: Enjeksiyon ünitesindeki yüksek sıcaklıktaki plastik ve kalıplara temas etmekten kaçının. Sıcak yüzeylerde çalışırken ısıya dayanıklı iş eldivenleri kullanın.
- Malzeme Tehlikeleri: Erimiş plastikten çıkan buhar ve dumanlara maruz kalmamak için uygun havalandırma sistemleri kullanılmalıdır. Plastik hammaddenin tozlu olabileceği durumlarda maske takılmalıdır.
- 1.3: Tehlike durumunda uygulayacağı acil durum prosedürlerini açıklar.
- Acil Stop: Bir arıza veya kaza durumunda, makinenin üzerindeki acil stop butonuna derhal basın.
- Yangın: Makinelerde veya malzemelerde yangın çıkması halinde, durumu hemen bildirin ve uygun tipteki yangın söndürücüyü kullanarak müdahale edin. Plastik yangınları için köpüklü veya tozlu söndürücüler daha etkilidir.
- 1.4: Çevre koruma önlemlerini açıklar.
- Geri Dönüşüm: Enjeksiyon sürecinde ortaya çıkan hurda plastik parçaları (yolluklar, bozuk ürünler) toplayın ve granül haline getirilerek tekrar kullanılmak üzere ayrıştırın. Bu, plastik atıkları azaltan en temel çevre koruma önlemidir.
- Enerji Verimliliği: Enjeksiyon makinelerinin enerji tüketimi yüksektir. Makinenin ayarlarını optimize ederek ve gereksiz çalışmasını engelleyerek enerji tasarrufuna katkıda bulunun.
Öğrenme Kazanımı 2: İş süreçleri ve çalışma ortamı için kalite gerekliliklerini açıklar.
- 2.1: Kalite sağlama tekniklerini açıklar.
- Proses Kontrolü: Enjeksiyon makinesindeki sıcaklık, basınç ve çevrim süresi gibi parametreleri sürekli takip edin ve sapma durumunda gerekli düzeltmeleri yapın.
- Görsel Muayene: Üretilen her parçayı, kalıp üzerindeki olası kusurlara karşı kontrol edin.
- Boyut Kontrolü: Ürünün teknik çizimlerde belirtilen ölçü ve toleranslara uygunluğunu kumpas gibi ölçü aletleriyle kontrol edin.
- 2.2: Çalışma sırasında ortaya çıkabilecek hata ve arızaları tanımlar.
- Çapak (Flash): Kalıp boşluğundan sızan ince plastik fazlası. Yüksek enjeksiyon basıncı veya kalıbın aşınmasıyla oluşur.
- Kısa Enjeksiyon (Short Shot): Kalıp boşluğunun tamamının dolmamasıyla oluşan eksik parça. Yetersiz enjeksiyon basıncı veya sıcaklığı nedeniyle meydana gelir.
- Batık İzi (Sink Mark): Ürünün kalın bölgelerinde oluşan çöküntüler. Soğuma süresinin yetersiz olması veya kalıp sıcaklığının yanlış ayarlanmasıyla oluşur.
- Yanık İzi (Burn Mark): Ürünün üzerinde kahverengi veya siyah lekeler. Kalıp içindeki havanın sıkışması veya aşırı sıcaklık nedeniyle oluşur.
A2
Bölüm 2: Enjeksiyon Üretim Süreçleri ve Bakım
Bu bölümde, bir plastik enjeksiyon makinesini nasıl yöneteceğiniz, üretim sürecini nasıl takip edeceğiniz ve makinenin günlük bakımını nasıl yapacağınız anlatılmaktadır. Bu süreçlerin her biri, hem iş verimliliği hem de ürün kalitesi için kritik öneme sahiptir.
Öğrenme Kazanımı 1: İSG, çevre ve kalite gerekliliklerini uygular.
- 1.1: Gerçekleştirdiği işlerde İSG kurallarını uygular. Her zaman Kişisel Koruyucu Donanımlarınızı (KKD) kullanın. Makinenin güvenlik kapaklarını veya sensörlerini asla devre dışı bırakmayın. Bakım veya arıza durumunda mutlaka LOTO (Kilitleme/Etiketleme) prosedürlerini uygulayın.
- 1.2: Gerçekleştirdiği işlerde çevre gerekliliklerini uygular. Üretim sırasında ortaya çıkan hurda ürünleri ve yollukları, geri dönüşüm için ayrı bir şekilde toplayın. Çevreye zarar verebilecek yağ veya kimyasal sızıntılarını anında temizleyin.
- 1.3: Gerçekleştirdiği işlerde kalite gerekliliklerini uygular. Üretim boyunca kalite kontrol formlarını doldurun ve ürünün ölçü, tolerans ve yüzey kalitesini düzenli olarak kontrol edin.
Öğrenme Kazanımı 2: İş organizasyonu çalışmalarına katkıda bulunur.
- 2.1: İş planına uygun çalışır. Üretim iş emrinde belirtilen ürün miktarı, hammadde tipi ve teslimat süresi gibi bilgilere uygun bir şekilde çalışın.
- 2.2: İş süreçlerinin kayıt işlemlerini yaparak amirine rapor eder. Üretim süreci boyunca makine ayarlarını, sıcaklık değerlerini, çevrim sürelerini ve varsa hata oranlarını üretim takip formuna kaydedin ve amirinize rapor edin.
- 2.3: Gerekli makine, donanım ve malzemeyi listeler. Üretime başlamadan önce, gerekli tüm hammadde, kalıp, yardımcı ekipman ve paketleme malzemelerinin hazır olduğundan emin olun.
- 2.4: Üretim iş emrine göre hammaddeyi hazırlar. Üretim emrinde belirtilen plastik hammaddeyi (granül) kurutma ve boyama gibi ön hazırlık işlemlerini yaparak makineye beslenmeye hazır hale getirin.
- 2.5: İş bitiminde donanım ve iş alanı temizliğini yapar. Üretim bittiğinde, kullanılan ekipmanları temizleyin ve çalışma alanını düzenli bırakın.
Öğrenme Kazanımı 3: Makineyi üretime hazırlar.
- 3.1: Makineye ait güvenlik kontrollerini yapar. Makineyi çalıştırmadan önce güvenlik sensörlerinin ve acil stop butonlarının çalıştığını kontrol edin. Kalıp içerisinde yabancı cisim olmadığından emin olun.
- 3.2: Makine ısıtıcı rezistanslarını üretim iş emri değerlerine göre açar. İş emrinde belirtilen sıcaklık değerlerine göre makine rezistanslarını ve kalıp ısıtıcılarını açarak bekleyin.
- 3.3: Mengene hassas ayarlarını iş emrine uygun yapar. Mengene kuvvetini, kalıp kalınlığını ve baskı hızlarını iş emrinde belirtilen değerlere göre ayarlayın.
- 3.4: Set değerlerini hafızaya kaydeder. Optimizasyonu tamamlanan ayarları, gelecekte aynı ürünün üretimi için makinenin hafızasına kaydedin.
Öğrenme Kazanımı 4: Plastik enjeksiyon makinesinde üretim yapar.
- 4.1: Makineyi iş emrine ve üretim sürecine göre devreye alır. Makine ayarları tamamlandıktan ve güvenlik kontrolleri yapıldıktan sonra makineyi tam otomatik moda alarak üretime başlayın.
- 4.2: Ürünün periyodik ara kontrollerini yapar. Üretim devam ederken, belirli aralıklarla ürünlerden numune alarak görsel ve boyutsal kalite kontrollerini yapın. Olası hataları (çapak, batık izi, kısa enjeksiyon) erkenden tespit edin.
Öğrenme Kazanımı 5: Ürün ambalajlaması yapar.
- 5.1: Fireli ürünleri tespit ederek ayırır. Kalite kontrolü sırasında tespit ettiğiniz hatalı (fireli) ürünleri, sağlam ürünlerden ayırarak geri dönüşüm kutusuna atın.
- 5.2: Ürün paketlemesini iş emrine göre yapar. Üretimi tamamlanan sağlam ürünleri, iş emrinde belirtilen adet ve yöntemlere uygun olarak paketleyin.
Öğrenme Kazanımı 6: Makineyi devreden çıkarır.
- 6.1: Hammadde beslemesini kapatır. Üretim bittikten sonra, makinenin hammadde beslemesini kapatın.
- 6.2: Makineyi tam otomatik konumdan manuel konuma getirir. Makineyi güvenli bir şekilde kapatmak için tam otomatik konumdan manuel konuma alın ve ısıtıcıları kapatın.
Öğrenme Kazanımı 7: Makinenin günlük bakım ve kontrol işlemlerini yürütür.
- 7.1: Enjeksiyon makinesi genel kontrollerini yapar. Vardiya başlangıcında veya sonunda, makinenin hortumlarında sızıntı olup olmadığını, sensörlerin temizliğini ve genel durumunu kontrol edin.
- 7.2: Makinenin ve üretim ortamının temizliğini yapar. Makineyi, kalıbı ve çevresini plastik çapaklarından ve tozdan arındırarak temiz tutun.